Nie znam nikogo, kto nie zachwycałby się secesją. W Polsce mamy zaledwie kilka przykładów architektury w tym stylu, więc musimy jej szukać za granicą. Ale na szczęście niezbyt daleko. Nasza południowa sąsiadka Praga należy do Réseau Art Nouveau, czyli sieci zrzeszającej miasta secesyjne. Jest jednym z jej najjaśniejszych członków, bo tamtejsza secesja oszałamia. Ja, chodząc po praskich ulicach, niemal płakałam ze szczęścia.
Art Nouveau lub swojska secesja to styl, który święcił triumfy jedynie przez 20 lat, licząc od roku 1890. Później uznano go za zbyt dekadencki i kosztowny. Łączył się z filozofią indywidualizmu, sposobem życia lekceważącym zdobycze techniki, postęp i sport oraz hasłem „sztuka dla sztuki”. Taka sztuka miała być elitarna, niezależna i oderwana od społeczeństwa. Secesja była prądem artystycznym skierowanym przede wszystkim do elit artystycznych i intelektualnych, a nie do szerokich mas społeczeństwa. Objęła zarówno architekturę, grafikę, druk, jak i meble, zastawę stołową, ubrania czy biżuterię. Wyrosła z przekonania, że przemysł nigdy nie będzie w stanie produkować pięknych rzeczy, dlatego należy wrócić do tradycyjnego rzemiosła. Ideą było projektowanie totalne, które miałoby przynieść reformę ówczesnego społeczeństwa i jego stylu życia.
Cechy secesji
Secesję od razu rozpoznamy po krętych, płynnych i falistych liniach, motywach kwiatowych i bujnej ornamentyce. Ogromny wpływ wywarła na nią linearna sztuka japońska, świat natury oraz brytyjski ruch Arts and Crafts (Sztuka i Rzemiosło). Jej nowatorskość polegała na tym, że odrzucała rygorystyczne zasady formalne na korzyść stylu bardziej swobodnego i wyrazistego. Secesja znana jest pod różnymi nazwami, tak jak i ma różne odsłony. We Francji określa się ją mianem Art Nouveau albo stylem Metro (bo secesyjne były na początku stacje metra zbudowane w 1900 roku na wystawę światową). W Niemczech to Jugendstil („styl młodości”), w Austrii – Sezessionsstil, we Włoszech – Stile Florale („styl kwiatowy”), zaś w Hiszpanii – Arte Nueva lub Modernismo.
Praska secesja najbardziej przypomina odsłonę wiedeńską. Wiele budynków nie jest obiektami czysto secesyjnymi, lecz łączy się z innymi stylami, przede wszystkim neogotykiem i rokoko. Ich charakterystycznymi elementami są wielkoformatowe malowidła zdobiące fronty budynków, rzeźby i płaskorzeźby na fasadach, ozdobne, drewniane drzwi, kute balkony z motywami roślinnymi oraz strojne wykusze. Jeśli chodzi o głównych przedstawicieli praskiej secesji, na myśl od razu przychodzi Alfons Mucha (1860-1939), który tak naprawdę większość artystycznego życia spędził we Francji. Pracował też w Wiedniu, Stanach Zjednoczonych i w Pradze. Na kartach historii sztuki zapisał się z powodu swoich fantastycznych grafik i plakatów, które reklamowały wszystko – od przedstawień teatralnych po mydło. Największą kolekcję plakatów Muchy (ponad 150 sztuk) posiada były czechosłowacki tenisista Ivan Lendl.
1. Praska secesja w ogólności
2. I w szczególe – zacznijmy od misternie i fantazyjnie wykonanych drzwi…
3. …by przejść do malowideł, płaskorzeźb, balustrad balkonów i wykuszy zdobiących kamienice…
4. … a na końcu znaleźć się we wnętrzu, by móc podziwiać secesyjne umeblowanie.
5. Najsłynniejszy secesyjny budynek w Pradze, czyli Miejski Dom Reprezentacyjny (Obecní dům)
6. Zaniedbany, ale wciąż zachwycający stary Dworzec Główny (Masarykovo nádraží)
7. Przesłynne i powszechnie uwielbiane prace Alfonsa Muchy – jedna wisi u mnie na ścianie.
