Krótki przewodnik po Izraelu i Palestynie

Izrael to kraj niezwykły pod wieloma względami. Ziemia Święta dla trzech wielkich religii – chrześcijaństwa, judaizmu i islamu. Dwa państwa w jednym – gdy odwiedzacie Betlejem lub Jerycho, jesteście w Palestynie. Kilometry plaż w cieniu niegasnącego konfliktu polityczno-społecznego, którego wielki mur to tylko namiastka. Kraj duchowych uniesień i starotestamentowej tradycji, a z drugiej strony postępu i nowych technologii. Laickość wymieszana z religijną ortodoksją. Do tego niemalejące tłumy turystów o każdej porze roku. Przed Wami krótki przewodnik po Izraelu i Palestynie.

Izrael można ugryźć na kilka sposobów. Jedni jadą tam, aby się wygrzać, wybierając wypoczynek na plaży. Wysokie temperatury i słońce są tu niemal przez cały rok. Jak dla mnie jest to zdecydowanie tańszy i lepszy sposób na ucieczkę przed zimą, niż 10-godzinny lot do Tajlandii czy na Karaiby. Część osób wcieli się w rolę pielgrzyma, odwiedzając wszystkie święte miejsca i szukając duchowej odnowy.

Ja szukałam jeszcze czegoś innego – chciałam przyjrzeć się od środka konfliktowi izraelsko-palestyńskiemu. Ciekawiło mnie, jak wygląda życie Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu (Hebron, Ramallah, Betlejem) i jak układa się współegzystencja żydowsko-arabska w miastach mieszanych (Tel Awiw, Jerozolima, Hajfa). O moich wrażeniach przeczytacie w kolejnych wpisach, natomiast teraz przedstawiam krótkie wprowadzenie na temat Izraela i Palestyny.

Wszystkie wpisy o Izraelu przeczytacie tu, a o Palestynie - tu.

Historia konfliktu izraelsko-palestyńskiego

Nie da się jechać do Izraela, nie mając choćby powierzchownej wiedzy o tym, jak to państwo powstało i z czego wynika wciąż niegasnący konflikt palestyńsko-izraelski. Nie będę tu streszczać jego przebiegu, tylko chcę skupić się na kilku najważniejszych punktach. W 1917 roku Liga Narodów utworzyła w Palestynie, która wcześniej należała do pokonanej Turcji, mandat brytyjski. Umożliwiło to napływ żydowskich kolonistów. W 1947 roku ONZ podjęło decyzję o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie oraz przyznanie Jerozolimie specjalnego statusu. To ta data wyznacza początek państwa Izrael i jednocześnie zapoczątkowuje konflikt izraelsko-arabski. Jego główne wydarzenia:

• Wojna o niepodległość 1948 roku – państwa arabskie nie chciały zgodzić się na utworzenie państwowości izraelskiej, więc zaatakowały nowopowstały kraj. Izrael dzięki lepiej wyposażonej i zorganizowanej armii wygrał wojnę. Co więcej, zajął większe terytorium niż przewidywała to uchwała ONZ. W sąsiednich krajach arabskich znalazły się setki tysięcy Palestyńskich uchodźców. Zachodni Brzeg wraz ze wschodnią Jerozolimą zostały zajęte przez Jordanię;
• Wojna sześciodniowa – w czerwcu 1967 roku wojska izraelskie zajęły Półwysep Synaj, Strefę Gazy, rolnicze terytoria Jordanii, arabską część Jerozolimy i syryjskie Wzgórza Golan. W Starej Jerozolimie zaczęto stawiać dzielnicę żydowską, wyburzając przy tym dawną dzielnicę marokańską, w której urodził się Jaser Arafat, późniejszy przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny;
• Pierwsza intifada („wojna kamieni”) – powstanie palestyńskie przeciw Izraelowi, które miało miejsce od 1987 roku do 1991 roku;
• Intifada Al-Aksa – wybuchła w 2000 roku i wygasła w 2004 po śmierci Jasera Arafata. Przyczyną było pojawienie się na Wzgórzu Świątynnym – świętym miejscu dla Żydów i Arabów, ale znajdującym się pod kontrolą arabską – Ariela Szarona, ówczesnego ministra turystyki, a późniejszego premiera Izraela.

Na tę chwilę władze Autonomii Palestyńskiej kontrolują około 11% terenu Zachodniego Brzegu, 28% podlega pod wspólną jurysdykcję izraelsko-palestyńską, a 61% jest kontrolowane przez Izrael. Z tego powodu większość członków ONZ uznaje Zachodni Brzeg i Wschodnią Jerozolimę za terytoria okupowane przez Izrael. Dodatkowo kraj nie wywiązuje się z postanowień porozumień z Oslo z 1993 roku, zgodnie z którymi miał usunąć wszystkie osiedla żydowskie z tych terenów. Mieszkańcy Strefy Gazy są wręcz więźniami swojego miejsca zamieszkania, nie mogąc swobodnie wyjeżdżać ze Strefy.

Każda ze stron konfliktu dopuszczała się bestialskich aktów terroru, każda ma na rękach krew niewinnych cywili. Co więcej – każda uznaje swoje pierwszeństwo do tych ziem. Żydzi jako naród wybrany, muzułmanie – jako wielowiekowi osiedleńcy. Gdyby problemów wewnętrznych było zbyt mało, USA jak zwykle postanowiły zamieszać. 6 grudnia 2017 roku Donald Trump ogłosił Jerozolimę stolicą Izraela i zamierza przenieść tam amerykańską ambasadę. To posunięcie siejące zamęt w tylko z pozoru ustabilizowanym kraju.

Jedzenie i zakupy