Zazdroszczę Gruzinom takiego miejsca, bo w Polsce podobnego nie mamy. Jest co prawda Jasna Góra, ale ogranicza się tylko do symbolu religijnego. A Mccheta – niewielkie miasteczko położone 25 km od Tbilisi – niesie ze sobą także ładunek tożsamościowy i historyczny. To kolebka gruzińskiej kultury i duchowości. Z Częstochową łączy ją wspólny mianownik. W obu miastach znajdziemy ten sam rodzaj jarmarczności, który rozprasza duchowy charakter tych miejsc.
Dlaczego Mccheta jest tak ważna i koniecznie trzeba się do niej wybrać w czasie pobytu w Tbilisi? To tu w 334 roku św. Nino nawróciła Gruzinów na chrześcijaństwo i tu przez dwa wieki biło serce gruzińskiej państwowości. Co prawda później król Gorgasali przeniósł stolicę, ale Mccheta zachowała swój wyjątkowy status. I tak jest do tej pory. Ważne pochówki, koronacje królów, śluby lub uroczystości religijne odbywały się zawsze tu.
Czytałam, że Mccheta jeszcze kilka lat temu była biedną wioską. Dziś pachnie nowością i pomyślnością. Udałam się na spacer z dala od turystycznego centrum i trafiłam na obrazki jak z amerykańskich przedmieść. Rozległe rezydencje, nowe bloki, duże samochody, wszędzie czysto i zielono. A w samym centrum odnowiony deptak, błyszcząca katedra i wiele restauracji.
Katedra Sweti Cchoweli
Obok klasztorów pod Kutaisi jest to moja ulubiona religijna budowla w Gruzji. Prawdę mówiąc, spodziewałam się czegoś mniej monumentalnego i nie aż z tyloma atrakcjami. Zaskoczyła mnie też liczba turystów, bo o ile gruzińskich wizytatorów rozumiem, to liczba zagranicznych wycieczek (przodują Polacy) znacznie utrudniała spokojne zwiedzanie. Ale nie ma się czemu dziwić, zwłaszcza że kompleks został w 1994 roku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Katedrę Sweti Cchoweli zbudowano w XI wieku, kiedy gruzińskie budownictwo religijne przeżywało swój rozkwit. Za budulec posłużyły ogromne bloki z piaskowca. W środku zachowały się historyczne freski, dziś trochę już wyblakłe, ale i tak cieszmy się, że możemy w ogóle je obejrzeć. W roku 1830 z okazji pobytu cara Mikołaja I wszystkie freski pokryto tynkiem. Część z nich udało się wydobyć, w tym przedstawienia znaków zodiaku, które są dość niezwykłą ozdobą chrześcijańskiej świątyni.
Symbole i legendy
Z katedrą wiąże się legenda, jakoby pod cyborium (obudową ołtarza) znajdowała się szata Chrystusa. Miał ją przywieźć Żyd z Mcchety – Eliasz, który przebywał w Jerozolimie. Zdobycz pokazał siostrze, która po jej dotknięciu nagle zmarła, być może z nadmiaru emocji. Kobietę pochowano razem z relikwią, o której z biegiem czasu zapomniano. Gdy w IV wieku w Mcchecie budowano pierwszy kościół, natrafiono na problemy z postawieniem jednego ze słupów podtrzymujących sklepienie. Mieszkańcy zebrali się na całonocną modlitwę, wnosząc prośby do św. Nino o pozytywne zakończenie budowy. Nad ranem kolumna przeniosła się w inne miejsce. Jak się potem okazało, znajdowała się pod nią szata Jezusa i miejsce pochówku kobiety. Niestety nie możemy zweryfikować prawdziwości tej legendy, bo nikt nie chce się zgodzić na ekshumację ewentualnego ciała.
Prócz szaty, innym symbolem katedry jest wielki fresk Chrystusa nad nawą główną. Choć mnie zaciekawiły wymyślne świeczniki, których w takim kształcie nie widziałam w żadnej z gruzińskich świątyń. Na uwagę zasługuje relikwia św. Andrzeja Apostoła, który jest założycielem Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. W Atskuri powołał pierwsze na ziemiach gruzińskich chrześcijańskie biskupstwo. Wierni cerkwi modlą się do św. Andrzeja o dobrego męża lub żonę. Ważną częścią kompleksu jest potężny mur z ośmioma wieżami i bramą, na której umieszczono głowy byków. W obrębie murów znajduje się zielony teren z ławkami, z którego Gruzini i turyści chętnie korzystają.
- Wstęp: darmowy
- Dojazd: 1 GEL (z dworca Didube w Tbilisi marszrutki odchodzą co 15 min, niedaleko Katedry wyrzucają turystów, a następnie jadą dalej. Złapanie transportu w drogę powrotną nie jest takie łatwe, bo nie wiadomo, gdzie znajduje się przystanek. Nie obędzie się bez dopytania miejscowych, bo oznaczonych przystanków w zasięgu wzroku było kilka. Na marszrutkę do Tbilisi czekałam dość długo i przyjechała wypełniona po dach.)
Relikwia św. Andrzeja Apostoła
W Katedrze pochowano gruzińskich władców, z czego do tej pory odkryto sześć grobów. Na zdjęciu poniżej grób ojca (Herakliusza II) i jednego z jego trzynastu synów – Jerzego XII. Prócz nich Herakliusz dorobił się jeszcze dziesięciu córek.
Monastyr Dżwari
Wznosi się na wzgórzu ponad Mcchetą i jest dobrze widoczny z rynku głównego. Dojazd do niego możliwy jest tylko taksówką lub prywatnym autem (przejazd w dwie strony kosztuje 20 GEL). Monastyr Dżwari jest dla Gruzinów świętym miejscem, zbudowanym tam, gdzie niegdyś stał drewniany krzyż upamiętniający nawrócenie Gruzji na chrześcijaństwo. Postawiła go sama św. Nino. Przez wieki budowla ulegała zniszczeniu na skutek erozji oraz braku konserwacji. Obecnie świątynia jest wpisana na listę stu najbardziej zagrożonych zniszczeniem zabytków świata.
Sacrum i profanum mieszają się ze sobą w Mcchecie
Maj 2018 r.
