Kobieta w Iranie. Ubiór, obyczaje i życie codzienne

Kobieta w Iranie. Ubiór, obyczaje i życie codzienne

Tytuł tego wpisu ma podwójny wydźwięk – chodzi zarówno o Iranki, jak i turystki. Mieszkanki Iranu kojarzą się niektórym z uciemiężonymi niewiastami chodzącymi na co dzień w czadorach. Ja, wybierając się do Iranu, nie wiedziałam, czy naprawdę mam zasłaniać wszystko, czy też dopuszczalne są sandały oraz tuniki z rękawem ¾. Przed Wami opis tego, jak kobieta w Iranie ubiera się, maluje, co myśli i jak żyje.

 

Przy odprawie na lotnisku im. Chopina w Warszawie pan z obsługi zaczął zadawać mi pytania. Zaczęło się niewinnie – w jakim celu jadę? Turystycznym? Potwierdziłam. Potem zaczął bardziej drążyć. Czy jestem dziennikarką? Czy byłam w Izraelu i mam pieczątkę w paszporcie? Odpowiedziałam przecząco, dodając, że to wszystko zostało już zweryfikowane przez ambasadę, która wydała mi wizę. Pan stwierdza, że w systemie wyświetlają się pytania, które musi zadać przed wydrukowaniem karty pokładowej. Sam jest w szoku, bo nigdy czegoś takiego nie widział. Ostatnie z pytań brzmiało: czy posiadam chustę do przykrycia włosów?

 

Ubiór w Iranie – obowiązkowy hijab

Hijab, czyli chusta zakrywająca włosy, jest w Iranie obowiązkowa. Na lotnisku w Teheranie wywieszone jest oficjalne pouczenie w języku angielskim, że zgodnie z prawem Islamskiej Republiki Iranu wszystkie kobiety muszą ją nosić. Nieważne, czy są muzułmankami, czy turystkami. Ale chusta może być różna i różnie noszona. Część kobiet dodatkowo przykrywa ją czadorem, u innych jest zarzucona dość niedbale i ledwo trzyma się na czubku głowy. Iranki mają w swojej garderobie przynajmniej kilkanaście chust – w różnych kolorach i o rozmaitych wzorach, dobierane do stroju czy pory roku. I wciąż kupują nowe.

A co zakładają poza obowiązkową chustą? Choć ich codzienna garderoba jest ograniczona ze względów religijnych, to niektóre noszą się bardzo gustownie. Przeważają spodnie rurki, a do tego dopasowany płaszczyk do wpół uda. Raczej nie zakładają tunik, a w długiej spódnicy nie spotkacie żadnej. Zdarzają się rękawy ¾ oraz sandały na stopach, a nawet szpilki. Niemniej duża część Iranek nosi czador, pod którym kryją się dodatkowo czarne spodnie i czarny płaszcz. W miejscach kultu religijnego jest on obowiązkowy. Zazwyczaj śmieszne prześcieradła w kwiatki są rozdawane za darmo, ale już w Kom trzeba mieć swój własny czador.

Imam Chomejni złapałby się za głowę, gdyby zobaczył, jak pobożnie ubrane i całkowicie zakryte młode Iranki mogą być jednocześnie bardzo wyzywające. A to zasługa ich makijażu – wyrazistego i mocnego. Pomalowane rzęsy i pociągnięte grubą kreską powieki, czerwone usta, a do tego bardzo długie i pomalowane na intensywne kolory paznokcie. Gdyby nie chusta i płaszczyk nie różniłyby się niczym od swoich rówieśniczek ze zgniłego Zachodu. Nie rozstają się ze smartfonem, wysyłają dziennie dziesiątki smsów i wiele uwagi przywiązują do swojego wyglądu.

kobieta w iranie

 

Czador dla chętnych

Gdy przyjechałam do Kom – najbardziej konserwatywnego miasta Iranu, ze zdumieniem odkryłam, że WSZYSTKIE kobiety są w czadorach. Ja w czarnej chuście, w czarnych spodniach i czarnej tunice byłam niemalże wytykana palcami. Czułam się, jakbym chodziła wśród nich w kostiumie kąpielowym. Niestety nie lubię wzbudzać sensacji, a co więcej chciałam odwiedzić święte miejsce, dlatego postanowiłam nabyć szałowy czador. Nie było to trudne, bo wszystkie sklepy odzieżowe na głównym placu przy meczecie miały je w swojej ofercie. Targowałam się zawzięcie i zeszłam z 650.000 riali do 400.000 (ok. 40 zł). Jak za tak orientalną pamiątkę cena dość atrakcyjna. Sprzedawca śmiał się z mojej nieporadności, gdy próbowałam go założyć i nie mogłam znaleźć otworu na ręce. Moi znajomi i rodzina zgodnie orzekli, że w czadorze bardzo mi do twarzy, gdy wysłałam im zdjęcie.

Nie był to strój jednorazowy, bo ponownie założyłam go w Sziraz. Znajduje się w nim trzecie najważniejsze pod względem religijnym miejsce w Iranie – po Mashad (przy granicy z Turkmenistanem) i Kom. Włożyłam czador tuż przed wejściem do namiotu z rewizją osobistą, gdzie panie mnie obmacują, coś do mnie mówią i odkrywają, że nie znam farsi. Turystka! W czadorze!? Ależ były zachwycone! Jedna za drugą świergotały, jak mi w nim pięknie. Powiedziałam, że to czador zakupiony w Kom – były pod wrażeniem. Mały czador, a tyle radości – dla mnie, dla polskich znajomych i dla Irańczyków.

Młoda dziewczyna powiedziała, że nie mogę wejść do środka sama i muszę zaczekać na przewodnika. Usiadłam więc z nimi w tej kanciapce, gdzie przeprowadza się rewizję osobistą. Jedna Iranka podeszła do mnie, bym ją skontrolowała, a dziewczyna obok woła, że to nie do mnie, bo ja jestem turystką. Ubawiła ich ta pomyłka. Ewidentnie były pod wrażeniem, że turystka szanuje ich kulturę i obostrzenia religijne, a na dodatek jest lepiej przygotowana do zwiedzania świętego miejsca niż niejedna Iranka. Niektóre młode dziewczyny były umalowane, a przed wejściem do świątyni należało zmyć szminkę z ust.

 

 

Turystka w Iranie

Jak wśród tych restrykcyjnych modowych przepisów odnajdują się turystki? Większość spełnia je jedynie w minimalnym stopniu, nosząc chusty. Poza tym odkrywają stopy, zakładając sandały oraz luźne koszule niezakrywające pośladków i ud. Choć wielkiej presji na odpowiedni ubiór turystek nie ma, to mi dwa razy jakieś panie zwracały uwagę, że podwinęła się mi tunika, a raz pewien chłopak zakrywał chustą moje odsłonięte ramię, na którym widać było – o zgrozo! – ramiączko biustonosza.

Czy z powodu bardziej swobodnego ubioru turystki spotykają jakieś przykre uwagi? Czy są zaczepiane na ulicy? Poza naprawdę nielicznymi wyjątkami – zdecydowanie nie, ale w odbiorze muzułmanów niestety potwierdza się, że kobiety z Zachodu noszą się zbyt frywolnie. O tym, jakie zdanie mają o nich Irańczycy, przekonałam się na własnej skórze, odwiedzając Meczet Piątkowy w Kerman. Podszedł do mnie młody chłopak i zapytał, czy może zadać kilka pytań. Zaczął standardowo: jak podoba się mi Iran, kazał opowiedzieć o Polsce. W pewnym momencie podszedł do nas pewien dziadek, który zaczął zadawać swoje pytania, a chłopak tłumaczył je na angielski.

Dostałam od niego m.in. pytanie o takiej treści: Why women in your country don’t cover boobs? Mówię, że chyba nie zrozumiałam. Wówczas powtarza i wykonuje u siebie gest pokazujący duże piersi. Ja w tym momencie wielce zawstydzona spojrzałam na swoją tunikę, czy oby mój biust nie jest jakoś wyeksponowany i czy coś mi nie prześwituje. Nic nie było widać. Odpowiadam, że to nieprawda, że nie pokazujemy swoich piersi i chodzimy zakryte. Co prawda nie jak Iranki, ale półnagie po ulicy nie paradujemy. Po czym otwarcie wyznałam, że nasza rozmowa jest zbyt intymna i muszę już iść. Właściwie niemal uciekłam stamtąd pędem.

Ale zdarzają się też niezwykle miłe i zaskakujące spotkania. Pewnego razu siedziałam sobie na ławce w parku Golestan w Teheranie i czytałam przewodnik. Niewyspana, nieumalowana, ubrana w brązową, nietwarzową tunikę, czarną chustę i szerokie spodnie – celowo, aby być jak najmniej atrakcyjną. Nagle podchodzi do mnie bardzo ładna Iranka i pyta, czy może mi zrobić zdjęcie. Oczywiście się zgadzam. Raz każe mi patrzeć w obiektyw, potem w bok. Na koniec chce mi pokazać zdjęcia, ale mówię, że nie chcę ich oglądać, bo zawsze wychodzę brzydko. “Co Ty mówisz, jesteś piękna” – stwierdza zaskoczona. Jest mi miło, ale ciekawi mnie, dlaczego chciała mi zrobić zdjęcie. Pomyślałam, że z ciekawości – ot, turystka, sama w Iranie. Lecz ona odpowiada: „Bo jesteś piękna”. W krajach muzułmańskich zawsze docenią moją urodę ;). Dlatego je lubię.

 

A oto jedyne zdjęcie autorki na blogu! W wersji irańskiej :)

 

Wartości i obyczaje

Miałam niezwykłe szczęście, spędzając niemal cały dzień w towarzystwie kurdyjskiej rodziny w Kermanszah. Punktem kulminacyjnym były długie zakupy na lokalnym bazarze z trzema kobietami – mamą, jej córką i ich kuzynką. Wzajemnie byłyśmy sobą zaciekawione: ja ich stylem życia, wartościami i wyglądem domu, one moim wyglądem (zaskoczyło je, że mam krótkie włosy), wartościami i tym, że mogę bez przeszkód podróżować. Każda kobieta, z którą rozmawiałam, żaliła się, że ze względu na traktowanie Iranu jako matecznika światowego terroryzmu wyjazdy zagraniczne są właściwie niemożliwe. Chyba że ktoś ma rodzinę w Europie lub w USA, ale i wówczas procedura jest dość skomplikowana.

Pytano mnie również o życie w Europie. Dlaczego wszyscy gonimy za karierą i pieniędzmi? Czy rodzina i dzieci nie są dla nas ważne? Cierpliwie tłumaczyłam, że to jest krzywdzący stereotyp i tylko dla niewielkiego odsetka ludzi na Zachodzie liczą się przede wszystkim pieniądze. Tak naprawdę mamy takie same pragnienia – chcemy znaleźć miłość, założyć rodzinę, być zdrowi i szczęśliwi. Jako trzydziestolatka bez chłopaka byłam w Iranie odbierana jak mityczny jednorożec. Ratowało mnie to, że nikt nie dawał mi tylu lat, a poniekąd również pełzająca liberalizacja obyczajów. Irańskie społeczeństwo jest bardzo zróżnicowane – obok religijnych kobiet z tradycyjnych rodzin, które wychodzą za mąż około dwudziestki, są i te niezależne oraz wyzwolone, które dopuszczają seksualne kontakty przedmałżeńskie. Aby je ukrócić, w Iranie od dawna funkcjonuje instytucja małżeństwa czasowego (mut’ah), które można zawrzeć nawet na jedną godzinę.

Kurdyjska rodzina próbowała mnie też wyswatać. Choć mój domniemany mąż byłby młodszy o 6 lat, nikomu to nie przeszkadzało. Postawiono tylko jeden warunek – mam zamieszkać w Iranie, ale będę mogła odwiedzać rodzinę w Europie. Gdy próbowałam negocjować, mówiąc, że możemy pół roku mieszkać u mnie, a pół roku tu, moja propozycja została natychmiast odrzucona. Pewnie myślicie, że to było jakieś śmieszne przekomarzanie się. Ja czułam z ich strony ogromną presję.

W drodze na bazar moje dwie kurdyjskie towarzyszki wypytywały mnie subtelnie, choć z wielkim zaciekawieniem, o moje przygody z mężczyznami. Powiedziałam, że z pierwszym chłopakiem spędziłam 4 lata, ale się rozstaliśmy. Dociekały, dlaczego i jak to przeżyłam. Pytały, ilu miałam chłopaków i choć tego literalnie nie wyraziły, poczułam rozczarowanie i niemal karcące spojrzenia, gdy okazało się, że było ich więcej niż trzech. Gdyby nie były tak pruderyjne i związane normami religijnymi, z pewnością zapytałyby mnie o doświadczenia seksualne. Choć zapewne odpowiedź już miały w głowach.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.